مدل اقتصادی قیمت‌گذاری کرایه متوسط حمل ریلی بار داخلی ایران و تعرفه متوسط بهره‌برداری شرکت راه‌آهن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مکانیک، دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران)، تهران، ایران

چکیده

قیمت‌گذاری حمل ریلی بار داخلی و تعرفه بهره‌برداری شرکت راه‌آهن یکی از موضوعات اصلی و مهم در بقای شرکت‌های مالک واگن باری و توازن هزینه درآمدهای شرکت راه‌آهن می‌باشد. با توجه به اینکه قیمت تمام شده حمل ریلی بار داخلی، بیشتر از قیمت های قابل اعمال در بازار می‌باشد، این نوع قیمت گذاری، مورد پذیرش بازار قرار نمی‌گیرد و در صورت اصرار به اجرای آن باعث کاهش حجم حمل ریلی خواهد شد. تجربه نشان داده است که در عمل قیمت‌های کرایه حمل بار ریلی داخلی از سطح متوسط قیمت های کرایه حمل بار جاده‌ای تبعیت کرده و در عمل این تناسب با دامنه محدودی از نوسان در طول سال های گذشته برقرار بوده است.
بر اساس روش تنظیم قیمت بر مبنای رقابت موثر در بازار و مقایسه با قیمت متوسط حمل جاده‌ای و تعیین ضرایب مربوطه، مدل اقتصادی قیمت‌گذاری کلی کرایه حمل ریلی بار داخلی و قیمت متوسط تعرفه بهره‌برداری شرکت راه‌آهن به عنوان مهم ترین موضوع در کسب و کار شرکت راه‌آهن و شرکت‌های مالک واگن باری، با تکیه بر ساختارهای فعلی تعاملات بازیگران، برای اولین بار تدوین و پیشنهاد شده است.
نتایج تحقیق نشان می‌دهد در صورتی که ضرایب مدل اقتصادی در سطح متوسط دامنه نوسان قبلی انتخاب شود،‌ این دو قیمت گذاری در بازار نیز مورد پذیرش قرار گرفته و ضمن عدم کاهش حجم حمل ریلی بار داخلی، موجب رعایت بهتر منافع مالی ذینفعان مربوطه خواهد شد. مثال کمّی بر اساس شرایط واقعی بازار در زمان نگارش مقاله نیز ارایه شده است.

کلیدواژه‌ها


-­افندی زاده، ش.، طالیشی،‌ م.، (۱۳۸۴)، "بررسی و ارزیابی روش‌های قیمت‌گذاری در حمل و نقل جاده‌ای کالا"، دومین کنگره ملی مهندسی عمران.
- پورسیدآقایی، م.، ژیان پناه، ه.، میزانی، س.، (۱۳۸۵)، "پیشنهاد مدلی جهت قیمت‌گذاری شارژ دسترسی به خط در راه‌آهن ایران"، هشتمین همایش حمل و نقل ریلی.
- تمنایی، م.، راستی برزکی، م.، (۱۳۹۸)، "رویکرد نظریه بازی برای مدل سازی رقابت در بازار حمل و نقل جاده­های و ریلی کالا، پژوهشنامه حمل و نقل، شماره 58.
- رزمی ج.، جولای ف.، وظیفه ا.، (۱۳۸۳)، "مدل محاسبه نرخ تعرفه بار برای سیستم حمل و نقل ریلی"، اولین کنفرانس ملی لجستیک و زنجیره تامین.
- رضاپور، م.، شیرازیان، غ.، (۱۳۹۹)، "ارایه مدل قیمت‌گذاری رقابتی در حمل و نقل کالاهای ریل پسندزمینی"، فصل نامه علمی پژوهشنامه حمل و نقل، مقالات آماده انتشار.
- "سالنامه‌های مختلف آماری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای بین سال‌های ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۹".
- شرکت راه‌آهن ج. ا. ا.، (1400) "تغییرات تعرفه بهره‌برداری راه‌آهن"، ابلاغ شده به شرکت‌های حمل و نقل ریلی طی نامه 29001 / ۲۸ / ص مورخ 30 خرداد 1400 اداره کل بازرگانی داخلی شرکت راه‌آهن.
- شرکت راه‌آهن ج. ا. ا.، (۱۳۹۷)، "آیین نامه ماده ۶ قانون دسترسی آزاد به شبکه ریلی"، مصوبه ارسالی به وزیر راه و شهرسازی در خرداد ۱۳۹۸.
- شفیع نادری، ع.، (۱۳۹۳)، "مدل قیمت‌گذاری حمل بار ریلی با توجه به وضع موجود"، مرکز آموزش و تحقیقات شرکت راه‌آهن.
- شورای اقتصاد، (۱۳۶۹)، "احتساب هزینه حمل و نقل در تعیین قیمت کالاها"، ابلاغ شده طی نامه شماره ۵۱۸/م/۳۴ مصوب ۱۷ دی.
- شورای عالی هماهنگی ترابری کشور، (۱۳۷۴)، "صورتجلسه نشست شماره ۱۵۴"، مورخ ۱۲ دی­.
- شورای عالی هماهنگی ترابری کشور، (۱۳۹۷)، "صورتجلسه نشست شماره ۲۰۹"، مورخ ۱۵ مهر­.
- لشکری، م.، احمدی، ر.، (۱۳۹۰)، "بررسی مکانیزم­های تعرفه در راه‌آهن ایران و سوئد و ارایه راهکارها و مدل مناسب برای راه‌آهن ج.ا.ا"، ص. 53 تا 80، مجله مطالعات اقتصادی دانشگاه آزاد اسلامی شیراز، سال دوم، شماره ۳.
- مجلس شورای اسلامی، (۱۳۸۴)، "قانون دسترسی آزاد
به شبکه حمل و نقل ریلی"، تصویب شده توسط مجلس شورای اسلامی در ۶ مهر ۱۳۸۴ و تایید شده توسط شورای نگهبان در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۸۴، ابلاغی ریاست جمهور در تاریخ ۱۶ آبان1384.
- "محاسبات تحقیق بر اساس پردازش و تحلیل دیتای بارنامه ریلی و جاده‌ای بار داخلی از سال ۱۳۹۰ تا اوایل نیمه دوم 1400 توسط نویسنده".
 
- "مصوبه شورای اقتصاد در مهر 1400، ابلاغی طی نامه شماره 361837 مورخ 1 آبان 1400 توسط سازمان برنامه و بودجه کشور".
- مقصودی، ن.، (۱۳۹۱)، "بررسی بهینه سازی قیمت حمل و نقل با رویکردی بر راه­های ریلی به روش تحلیل SAM"، فصلنامه علوم اقتصادی، سال ششم، شماره نوزدهم.
- نخعی، م.،‌ جلیلی آ.، (۱۳۹۹)، "شرحی بر تن کیلومتر دینامیک"، اردیبهشت به آدرس:
- وزیر صنعت معدن تجارت، (۱۳۹۷)، "نرخ توافقی برای حمل کالا"، نامه شماره ۶۳۰۳۴/۶۰ مورخ ۶ خرداد ۱۳۹۷.
-­Jarocka M., Ryciuk U., (May 2016), “Pricing in the Railway Transport”, Conference Paper, 9th International Scientific Conference Business and Management, Vilnius, LITHUANIA, http://www.bm.vgtu.lt
- PPIAF, World Bank, (2017), “Railway Reform: Toolkit for Improving Rail Sector Performance”, September, Second Edition, pp.624-641.
-­Dolinayová, Anna., Černá, Lenka., Hřebíček, Zdeněk., Zitrický, Vladislav., (2018), “Methodology for the Tariff Formation in Railway Freight Transport”, Naše more 65 (4), pp. 297-304.
-­Shi, Ying., Fang, Xiaoping., Chen, Zhiya., (2012), “Price Analysis of Railway Freight Transport under Marketing Mechanism”, 2012 International Conference on Solid State Devices and Materials Science, Physics Procedia 25, pp.2038 – 2044.