بررسی تأثیر نقش تعدیل‌کنندگی فرهنگ‌ سازمانی بر رابطه بین اقدامات ناب و عملکرد عملیاتی در شرکت حمل و نقل بین المللی خلیج فارس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

2 دانشیار، دانشکده مدیریت و حسابداری، دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت، اقتصاد و حسابداری، دانشگاه هرمزگان، بندرعباس، ایران

4 استادیار، دانشکده علوم انسانی و هنر، دانشگاه حضرت معصومه (س)، قم، ایران

چکیده

این پژوهش با هدف بررسی تأثیر نقش تعدیل‌کنندگی فرهنگ ‌سازمانی بر رابطه بین اقدامات ناب و عملکرد عملیاتی در بخش خدمات انجام گرفت. در این پژوهش به‌ منظور سنجش عملیاتی متغیر فرهنگ ‌سازمانی از نه بعد فرهنگ گلوب که شامل آینده‌گرایی، انسان‌گرایی، جمع‌گرایی درون‌گروهی، جمع‌گرایی بین گروهی، عملکردگرایی، اجتناب از عدم اطمینان، ابراز وجود، فاصله قدرت و برابری جنسی است استفاده شد. جامعه آماری پژوهش شامل 195 نفر از مدیران و کارکنان شرکت حمل و نقل بین المللی خلیج فارس می‌باشد که براساس فرمول کوکران 129 نفر به شیوه تصادفی ساده به‌ عنوان حجم نمونه در نظر گرفته شد. جمع‌آوری داده‌ها با استفاده از پرسشنامه انجام گرفت. تجزیه‌ و تحلیل داده‌ها با استفاده از روش مدل‌سازی معادلات ساختاری و به کمک نرم‌افزار smartPLS2 کمک گرفته شد. نتایج پژوهش نشان داد که اقدامات ناب بر عملکرد عملیاتی تأثیر می‌گذارد اما فرهنگ‌ سازمانی رابطه بین این دو متغیر را تعدیل نمی‌کند. با این ‌حال با بررسی نقش تعدیل‌کنندگی برای تک ‌تک ابعاد فرهنگ‌سازمانی مشخص شد تنها آینده‌گرایی، جمع‌گرایی بین گروهی، عملکردگرایی و فاصله قدرت رابطه بین اقدامات ناب و عملکرد عملیاتی را تعدیل می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


-آذر، ع. غلامزاده، ر. و قنواتی، م.، (1391)، "مدل‌سازی مسیری- ساختاری در مدیریت (کاربرد نرم‌افزار smartPLS)"، چاپ اول، تهران: انتشارات نگاه دانش.
-اسماعیلی گیوی، م.ر.، (1385)، "کارکردها و مؤلفه‌های بنیادین تولید ناب"، ماهنامه تدبیر، 147، صص.44-41.
-تقی­زاده، ه.، تاری، غ. و اورنگی، ص.، (1389)، "بررسی میزان انطباق سازمان‌های تولیدی با اصول تفکر ناب (مطالعه موردی: شرکت تراکتورسازی ایران- تبریز)"، مجله مدیریت صنعتی دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج، 5(12)، صص. 52-42.
-پورشافعی، ه. عسگری، ع. نیازی، ف.، (1392)، "ابعاد فرهنگ‌سازمانی بر اساس مدل دنیسون و رابطه آن با جو توسعه منابع انسانی از دیدگاه کارکنان دانشگاه بیرجند"، مطالعات فرهنگی- اجتماعی خراسان، 26، صص. 84-59.
-جعفر نژاد، ا. و احمدی، ا.، (1390)، "تولید ناب و سنجش نابی در سازمان‌ها"، چاپ اول، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
-رجایی پور، س. و لافتی، س.، (1389)، "بررسی رابطه‌ فرهنگ‌سازمانی با مؤلفه‌های مدیریت بر اساس ارزش‌های سازمانی و ارایه مدلی برای پیش‌بینی مدیریت بر اساس ارزش‌ها (مطالعه موردی: سازمان آموزش‌ و پرورش شهرستان آباده)"، فصلنامه علمی- پژوهشی رهیافتی نو در مدیریت، 1(4)، صص.145-128.
-رحیم نیا، ف. و علیزاده، م.، (1388)، "بررسی ابعاد فرهنگ‌سازمانی بر اساس مدل دنیسون ازنظر اعضای هیئت‌علمی دانشگاه فردوسی مشهد"، مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی، 10(1)، صص.170-144.
-زارعی، م. طهماسبی، ح. موسوی، س.م.م.، (1388)، "نقش مؤلفه‌های فرهنگ‌سازمانی در اعتمادسازی: بررسی روابط بین ابعاد فرهنگی گلوب و اعتماد"، فصلنامه علوم مدیریت ایران، 4(15)، صص.176-145.
-سید نقوی، میرعلی، حسن‌پور، اکبر، حسامی، زهرا (1390). مدیریت استراتژیک عملکرد کارکنان: از تئوری تا عمل، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
-شوقی، ب. طهمورث، ا. و مرتضوی، س.م.، (1392)، "اثر میانجی فرهنگ‌سازمانی بر رابطه بین سبک رهبری مدیران و خلاقیت کارکنان (مورد مطالعه: بیمارستان مدرس شهرستان ساوه)"، مدیریت بهره‌وری، 7(26)، صص.124-93.
-صفری، ح. قاسمی، ا.ر. عینیان، م. پهلوانی، ع.ا. منوچهری، م.، (1390)، "نگاهی جامع بر نظام‌های سنجش عملکرد، چاپ اول"، تهران: موسسه کتاب مهربان نشر.
-طاهری، ش.، (1390)، "راهنمای عملیاتی پیاده‌سازی و اجرای سیستم سنجش عملکرد و بهبود بهره‌وری"، چاپ نهم، تهران، نشر هستان.
-گودرز وند، م. نجبایی، س.ص. هاشمی، س.س.، (1389)، "رابطه بین مدیریت دانش و شاخص‌های فرهنگ ‌سازمانی دنیسون"،  کار و جامعه، 122، صص.57-48.
-مشبکی، ا. و علی پور درویشی، ز.، (1386)، "بررسی نقش تعدیل گر ابعاد فرهنگی و ماهیت حرفه در ارتباط میان مفروضات تئوری کارگزاری و ویژگی‌های قراردادهای جبران خدمات (مطالعه موردی در صنعت خودرو)"، فصلنامه مدرس علوم انسانی، 12(1)، صص.296-258.
-منوریان، ع. قربانی، م.ح. و شریفی، م.، (1387)، "فرهنگ ‌سازمانی با تکیه‌ بر مدل دنیسون"، چاپ اول، شیراز، انتشارات دانشگاه شیراز.
-یزدانی و ب.، (1393)، "تحلیل تأثیر رویه‌های مدیریت کیفیت بر عملکرد با استفاده از رویکرد اقتضایی و ارایه مدل کاربردی (مطالعه موردی: صنعت قطعه‌سازی خودرو ایران)"، رساله دکتری مدیریت بازرگانی، گرایش مدیریت منابع انسانی و رفتار سازمانی، دانشگاه اصفهان.
-Abdul Hamid, R., (2011), “Factors influencing the success of lean services implementation: conceptual framework”, International conference on business and economic research, pp.1496-1509.
-Apte, U.M., & Goh, C.H., (2004), “Applying lean manufacturing principles to information intensive services”, Int. J. Services Technology and Management, 5(5-6), pp.1-20.
-Arlbjørn, J. S & Freytag, P. V., (2013), “Evidence of lean: a review of international peer-reviewed journal articles, European Business Review”, 25(2), pp.174-205.
-Ghosh, M., (2013), “Lean manufacturing performance in Indian manufacturing plants”, Journal of Manufacturing Technology Management, 24(1), pp.113-122.
-Hadid, W., & Afshin Mansouri, S., (2014), “the lean-performance relationship in services: a theoretical model, International Journal of Operations & Production Management”, 34(6), pp.750-785.
-Kollberg, B., & Dahlgaard, J.J., (2007), “Measuring lean initiatives in health care services: issues and findings”, International Journal of Productivity and Performance Management, 56(1), pp.7-24.
-Krishnan, V., & Parveen, C. M., (2013), “Comparative Study of Lean Manufacturing Tools Used in Manufacturing Firms and Service Sector”, Proceedings of the World Congress on Engineering.
-Kull, T. J. & Wacker, J.G., (2010), “Quality management effectiveness in Asia: The influence of culture”, Journal of Operations Management, 28, pp.223-239.
-Kull, T. J., Yan, T., Lio, Z., & Wacker, J.W., (2014), “the moderation of lean manufacturing effectiveness by dimensions of national culture: Testing practice-culture congruence hypotheses”, International Journal of Production Economics, pp.121-153.
-Losonci, D., & Demeter, K., (2013), “Lean production and business performance: international empirical results”, Competitiveness Review, 23(3), pp.218-233.
-Malmbrandt, M., & Åhlström, P., (2013), “An instrument for assessing lean service adoption”, International Journal of Operations & Production Management, 33(9), pp.1131-1165.
-Shah, R., & Ward, P.T., (2003), “Lean manufacturing: context, practice bundles, and performance”, Journal of Operations Management, 21(2) 2, pp.129-149.
-Piercy, N., & Rich, N., (2009), “Lean transformation in the pure service environment: the case of the call service center”, International Journal of Operations & Production Management, 29(1), pp.54-76.