بررسی و مقایسه ارتباط حمل و نقل هوایی و حمل ونقل ریلی بر صنعت گردشگری در استان‌های منتخب ایران

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

2 دانشیار، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

3 استاد، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

چکیده

امروزه حمل و نقل هوایی و حمل و نقل ریلی دو صنعت مهم در دنیا محسوب می­شوند چرا که در مباحث اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی جوامع اثر دارند و موجب ارتباط شهرها با یکدیگر و در فضای بزرگتر منجر به ارتباط کشورها با یکدیگر می­شوند. به عبارت دیگر منجر به رشد جامعه در همه­ی زمینه­های اقتصادی­، فرهنگی و اجتماعی می­شوند و بر صنعت گردشگری اثرات گاهی منفی و گاهی مثبت دارند. گردشگری نیز موجب به حرکت افتادن چرخ­های اقتصادی و استفاده بهتر از منابع می­شود. در این پژوهش، نمونه­ای از استان­های کشور ایران را در دوره­ی زمانی 1394-1389 مورد بررسی قرار داده­ایم.روش تحقیق از دو روش علّیت گرنجر و داده­های تابلویی است. نتایج نشان می­دهد که رابطه بین حمل و نقل هوایی، حمل ونقل ریلی و گردشگری یک رابطه یک طرفه است و به دلیل اولویت نداشتن گردشگری در برنامه­های توسعه و نبود زیرساخت­های مناسب حمل و نقل هوایی و ریلی بر خلاف انتظار ارتباط مستقیم، نتایج ارتباط غیرمستقیم را نشان می­دهد. همچنین برای سنجش بهره­وری بخش حمل و نقل هوایی و ریلی استان­های منتخب، از نسبت ستانده به نهاده استفاده شده است. با توجه به نتایج به دست آمده از طریق محاسبه میانگین هر استان در طی دوره 1394-1389، در نسبت تولید ناخالص به میزان مسافر جابه­جا شده ریلی استان تهران بیشترین میزان در تولید ناخالص داخلی را دارد. در نسبت تولید ناخالص به میزان بار حمل شده ریلی استان تهران با بیشترین میزان در تولید ناخالص داخلی را دارد. در نسبت تولید ناخالص به میزان مسافر جابجا شده هوایی استان تهران بیشترین میزان در تولید ناخالص داخلی را دارد و در نسبت تولید ناخالص به میزان بار حمل شده هوایی استان مرکزی بیشترین میزان در تولید ناخالص داخلی را دارا می­باشد.
 
 

کلیدواژه‌ها


- ابراهیمی منیق، ج. و ایروانی، م.، (1384)، "بررسی آثار و پیامدهای فرهنگی و اقتصادی- اجتماعی صنعت توریسم در توسعه اقتصادی"، فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات علوم اجتماعیایران، شماره 7، ص. 129- 107.
- آرمن، ع. و زارع، ر.، (1384)،" بررسی رابطه علّیت گرنجری بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی ایران"، فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی ایران ، شماره 14، ص. 143- 117.
- افندی زاده، ش. و شریعت، م.، (1387)، "مدل مکان یابی ایستگاه‌های حمل و نقل ریلی شهری در محیط GIS"، نشریه علمی- پژوهشی امیرکبیر، شماره1، ص. 32- 25.
- اربابیان، ش. و رفعت، ب.، (1392)،" بررسی رابطه توریسم بین الملل و رشد اقتصادی"، فصلنامهعلمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره13، ص.116- 98.
- بابایی سمیرمی، م.، نظیفی نایینی، م. و عباسپور، س.، (1393)، " ارتباط صنعت توریسم و توسعه اقتصادی در ایران با رویکرد شبکه عصبی"، فصلنامه علمی پژوهشی، پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره14،
ص. 130- 114.
- براتی، ع و عابدی درچه، م (1392)،"نقش فرودگاه­ها و حمل و نقل هوایی در توسعه پایدار صنعت گردشگری"، همایش بین­المللی توسعه پایدار.
- پایتختی اسکویی، ع. و طبقچی اکبری، ل.، (1391)، "کاربرد داده­های پانل در قالب یک مدل اقتصاد سنجی در بخش انرژی"، اولین همایش بین­المللی اقتصاد سنجی روش­ها و کاربردها، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج.
- تقوی، م. و قلی­پور سلیمانی، ع.، (1388)،"­عوامل مؤثر بر رشد صنعت گردشگری ایران"، پژوهشنامه اقتصادی، شماره3، صفحه­ی 172 –  157.
- جباری، م. و حسن نژاد، م.، "­بررسی تطبیقی معافیت‌های غیرقراردادی متصدی حمل و نقل هوایی در مقررات بین المللی و حقوق ایران"، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی، ص. 167- 141.
- جعفری صمیمی، ا. و خبره، ش.، (1392)،"اثر گردشگری بر توسعه"، مجله برنامه­ریزی و توسعه گردشگری، شماره7، ص. 24-11.
- حبیبی،ف.، و عباسی­نژاد، ح.، (1382)،"تصریح و برآورد تابع تقاضای گردشگری ایران با استفاده از داده­های سری زمانی- مقطعی"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره70، ص. 115-91.
- حقیق، ع.، خرسندیان، ع. و عربی، ح.، (1392)،"بررسی رابطه علّیت میان رشد اقتصادی و توسعه صنعت گردشگری در کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا"، فصلنامه
سیاست­های راهبردی و کلان، شماره2، ص. 70-47.
- حمیدی ایمانی، ف.، (1392)،"نقش حمل و نقل ریلی در توسعه فعالیت­های گردشگری (محور تهران- مشهد)"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی.
- خاکساری، ع.، (1395)،" تخمین مدل تأثیر توسعه حمل و نقل ریلی بر رشد اقتصادی کشور"، پژوهشنامه حمل و نقل، شماره 2، ص. 113- 102.
- دهگانی، ز.،" ببرسی سیستم حمل و نقل و تأثیرات آن بر صنعت گردشگری"، همایش منطقه‌ای توریسم و توسعه.
- راسخی، س. و محمدی، ث.، (1395)،"عوامل مؤثر بر تقاضای گردشگری کشورهای حوزه دریای خزر"، فصلنامه مطالعات مدیریت گردشگری، شماره38، ص. 81-63.
- راوری، ن.، (1395)،"بررسی ارتباط گردشگری و شهرنشینی با کیفیت زندگی"، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان.
- زیدی، ز. و زنگی­آبادی، ع.، (1392)،"نقش زیرساخت حمل و نقل در توسعه صنعت گردشگری ایران"، همایش بین­المللی معماری مهندسی عمران و توسعه پایدار شهری.
- سقائی، م.، (1392)،"­تحلیلی بر تاثیر صنعت حمل و نقل هوایی بر توسعه گردشگری مذهبی(مورد مطالعه فرودگاه مشهد)"، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، شماره3،
ص. 84- 71.
- سلیمی سودجانی، ا.، محمودی­نیا، د.، زارعی نیمن، ع. و پورشهابی، ف.، (1390)،"اثرات درآمدی صنعت جهانگردی بر رشد اقتصادی کشورهای اسلامی عضو 8D "، فصلنامه مطالعات گردشگری، شماره15، ص. 208-180.
- شکوری، ع. و میرطالبی­اقدم، م.، (1391)،" توسعه­ی گردشگری داخلی و آزادسازی حمل و نقل هوایی (مقایسه ایران و هند)"، مدرس علوم انسانی- برنامه­ریزی و آمایش فضا، شماره1، ص. 103-90.
- صباغ کرمانی، م. و امیریان، س.، (1379)،"بررسی اثرات اقتصادی توریسم در جمهوری اسلامی ایران با استفاده از تحلیل داده-ستانده"، پژوهش نامه بازرگانی، شماره16،
ص. 84-57.
- صفارزاده، م. و قربانی، م.، (1384)،"مدل تقاضای سفر هوایی بین شهری ایران"، مجله فنی و مهندسی مدرس، شماره23.
- ضرابی، ا. محمدی، ج. و سقایی، م.، (1388)،"­چالش‌های صنعت حمل و نقل هوایی ایران"، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی محیطی، شماره1، ص. 128- 109.
- طیبی، ک.، جباری، ا. و بابکی، ر.، (1387)،" بررسی رابطه علی بین گردشگری و رشد اقتصادی"، مجله دانش و توسعه، شماره24، ص.87- 66.
- عباسی، ا. و خادم ثامنی، م.، (1384)،"تحقیق و توسعه در صنعت حمل و نقل ریلی"، همایش مرجع مهندسی عمران.
- "کتاب قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران"، (1386)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، تهران
- کفایی، م. و کبیری راد، س.، (1390)، "برآورد تابع تقاضای حمل و نقل هوایی مسافر در پروازهای داخلی یکسر تهران"، پژوهشنامه حمل و نقل، شماره2، ص. 182- 169.
- کهنسال، م. و توحیدی، ا.، (1394)،"بررسی رابطه علّی میان گردشگری و رشد اقتصادی در کشورهای عضو منطقه منا"، فصلنامه اقتصاد مقداری، شماره4، ص. 71-55.
- گسکری، ر.، اقبالی، ع. و عیدانی، م. (1383)،" برآورد تابع تقاضای حمل و نقل ریلی در ایران"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره69، ص. 128- 109.
- محسنی، ر.، (1388)،"گردشگری پایدار در ایران: کارکردها، چالش­ها و راهکارها"، مجله علمی- پژوهشی فضای جغرافیایی، شماره28، ص. 171-149.
- محلاتی، ص.، (1389)،"جستاری در هنگام فراغت (نگاهی به سفر و جهانگردی در ایران)"، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی، ص. 47.
- محمدزاده، پ.، بهبودی، د.، فشاری، م. و ممدی­پور، س.، (1389)،"تخمین تابع تقاضای خارجی کل گردشگری ایران (رهیافت TVP)"، فصلنامه علمی- پژوهشی، پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی، شماره1، ص. 121-108.
- مجیدی پرست، س. و رضازاده، م.، (1395)،"نقش مشارکت اجتماعی و مردمی در توسعه گردشگری"، مجله علمی تخصصی علوم انسانی، شماره10، ص. 172-163.
- مهرابی بشرآبادی، ح.، جلائی اسفند آبادی، ع.، شکیبایی، ع. و جاودان، ا.، (1389)،" بررسی نقش گردشگری در اقتصاد استان کرمان و توسعه کالبدی شهرستان‌های آن"، مجله مدیریت شهری، شماره26، ص. 152- 139.
- مؤمنی وصالیان، ه و غلامی­پور، ل (1390)،"تخمین تابع تقاضای گردشگری در استان­های منتخب"، فصلنامه علوم اقتصادی، شماره 14، ص.184- 167.
- نظریان، ا.، قادری، ا. و حقیقی، ع.، (1389)،"نقش حمل و نقل هوایی در توسعه صنعت توریسم با تاکید بر فرودگاه بین­المللی ارومیه"، فصلنامه علمی پژوهشی جغرافیای انسانی، شماره3، ص. 44-26.
- هوشیار، م.، (1387)،"­سال هواپیمایی ایران (1386)­"، شرکت مشاور هوایی مآب، ص. 283.
- یاوری، ک.، رضاقلی­زاده، م.، آقایی، م. و مصطفوی، م.، (1388)،"تاثیر مخارج توریسم بر رشد اقتصادی کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی (OIC)­"، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره91، ص. 242-219.
-Albalate, D., Campos, J., & Jiménez, J. L. (2015), "Tourism and high speed rail in Spain: Does the AVE increase local visitors?" (No. 201527). University of Barcelona, Research Institute of Applied Economics.
-Aguiló, E., Palmer, T., & Rosselló, J. (2012), “Road transport for tourism: evaluating policy measures from consumer profiles”. Tourism Economics, 18(2),
pp.281-293.
-Balaguer, J., & Cantavella-Jorda, M. (2002), “Tourism as a long-run economic growth factor: the Spanish case”. Applied economics, 34(7), pp.877-884.
-Chen, H., Sun, D., Zhu, Z., & Zeng, J. (2016), “The Impact of High-Speed Rail on Residents’ Travel Behavior and Household Mobility: A Case Study of the Beijing-Shanghai Line, China”. Sustainability, 8(11), pp.1187.
- Chatziantoniou, I., Filis, G., Eeckels, B., & Apostolakis, A. (2013), “Oil prices, tourism income and economic growth: A structural VAR approach for European Mediterranean countries”. Tourism Management, 36, pp.331-341.
- Eugenio-Martin, J. L., Martín Morales, N., & Scarpa, R. (2004), “Tourism and economic growth in Latin American countries: A panel data approach”.
-­Fayissa, B., Nsiah, C., & Tadasse, B. (2008), “Impact of tourism on economic growth and development in Africa. TourismEconomics”, 14(4), pp.807-818.‏
-­Graham, A., Papatheodorou, A., & Forsyth, P. (Eds.). (2008), “Aviation and tourism: implications for leisure travel”. Ashgate Publishing, Ltd.
- Jarach, D., (2005), “Airport marketing. Strategies to cope with the new millennium environment”.Reino Unido: Ashgate Publishing Limited.
- Lim, C., & McAleer, M., (2002), “Time series forecasts of international travel demand for Australia”. Tourismmanagement, 23(4), pp.389-396.
- Oh, C. O., (2005), “The contribution of tourism development to economic growth in the Korean economy”. Tourism management, 26(1), pp.39-44.
- Salman, A. K., Arnesson, L., Sörensson, A., & Shukur, G., (2009), “Estimating the Swedish and Norwegian International Tourism Demand using ISUR Technique”. DepartmentofSocialSciences, Mid Sweden University, Sweden. Departments of Economics and Statistics, Jönköping University andCentre of Labour Market Policy Research (CAFO), Växjö University, Sweden.
-­Summary, R. (1987), Estimation of tourism demand by multivariable regression analysis Evidence from Kenya. Tourism Management, 8(4), pp.317-322.
-­Uysal, M., & Crompton, J. L. (1984), “Determinants of demand for international tourist flows to Turkey. Tourism Management, 5(4), pp.288-297.
-­Van De Vijver, E., Derudder, B., & Witlox, F. (2014), “Exploring causality in trade and air passenger travel relationships: the case of Asia-Pacific”, 1980–2010. JournalofTransportGeography, 34, pp.142-150.
-­Van De Vijver, E., Derudder, B., & Witlox, F. (2016), “Air passenger transport and regional development: Cause and effect in Europe”. PROMET-Traffic &Transportation, 28(2), pp.143-154.
- Yang, Y., Liu, Z. H., & Qi, Q. (2014), “Domestic tourism demand of urban and rural residents in China: Does relative income matter?” Tourism Management, 40, pp.193-202.