پایش تاب‌آوری شهری به منظور کاهش اثرات حوادث طبیعی با تاکید بر زلزله (مطالعه موردی یاسوج)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی کارشناسی ارشد، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامى، یاسوج، ایران

2 استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد یاسوج، دانشگاه آزاد اسلامی، یاسوج، ایران

10.22034/road.2022.350136.2064

چکیده

پژوهش حاضر با هدف معرفی و کاربست رویکرد تاب آوری شهری در مقابل بلایای طبیعی به خصوص زمین‌لرزه و تقویت توانایی مردم برای مقابله با خطرات ناشی از وقوع سوانح مانند زمین لرزه در منطقه شهری یاسوج صورت گرفته است. این مطالعه به لحاظ هدف،کاربردی و به لحاظ ماهیت توصیفی- تحلیلی می‌باشد. روش گردآوری داده‌ها، کتابخانه‌ای و مطالعه میدانی است. همچنین ابزار لازم در این زمینه پرسشنامه می باشد. همچنین ابزار لازم در این زمینه پرسشنامه محقق ساخته ویژه مردم و کارشناسان بوده و تعداد نمونه ها در بخش بهره‌گیری از نظر شهروندان ۳۰۸ نمونه (طبق فرمول کوکران) و در بخش کار کارشناسان ۳۵ نمونه (تکنیک دلفی) می باشد. در راستای تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار spss (آزمون های آلفای کرونباخ، همبستگی پیرسون، تی تک نمونه ای و تحلیل مسیر داده ها) و بهره گیری از روش های تصمیم گیری چند معیاره در قالب تحلیل سلسله مراتبی (AHP) اجباری و نرم افزار Expert Choice استفاده گردید. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد متغیر تاب‌آوری به طور معنی داری با متغیر ملاک (کاهش اثرات حوادث طبیعی زلزله) همبسته بودند و توانستند مقداری از تغییرات کاهش اثرات حوادث طبیعی زلزله را تبیین کنند. از پاسخگویانی که در این مطالعه بررسی شده اند بر اساس آزمون رگرسیون خطی مقیاس تاب‌آوری 92 درصد از واریانس کاهش اثرات حوادث طبیعی زلزله را پیش بینی می‌کنند. با کاهش یک واحد انحراف استاندارد در نمره تاب‌آوری به صورت معناداری (p<0.05) نمره کاهش اثرات حوادث طبیعی زلزله 6/20 انحراف معیار افزایش می‌یابد.

کلیدواژه‌ها


-پریزادی، ط. و فصیحی، ح.ا.، (1396)، "باقرشهر، شهر تاب آور؛ برنامه­ریزی راهبردی ارتقاء تاب آوری شهری"،
ناشر: فصیحی، تهران.
-پوراحمد، ا. زیاری، ک.ا. و صادقی، ع.ر.، (1397)، "تحلیل فضایی مؤلفه‌های تاب‌آوری کالبدی بافت‌های فرسودة شهری در برابر زلزله (مطالعة موردی: منطقة 10 شهرداری تهران)"، برنامه ریزی فضایی، دوره 8، شماره 1، ص.130-111.
-پورشریفی، ج. و قلعه­نویی، م.، (1393)، "تاب­آوری شهری رویکردی جدید در مواجهه با تغییرات و چالش­ها"، اولین کنگره بین­المللی افق­های جدید در معماری و شهرسازی.
-جعفریان، ن. حاتمی نژاد، ح. و مبهوت، م.ر.، (1396)، "ارزیابی تاب­آوری اجتماعی و اقتصادی در برابر زلزله (مطالعه موردی: بجنورد)"، فصلنامه امداد و نجات، سال نهم، شماره 1.
-دلاور، ن.، (1396)، "برنامه­ریزی راهبردی ارتقای تاب­آوری محلات شهر تهران (مطالعه موردی: منطقه 12 تهران)­"، تهران: پایان نامه کارشناسی ارشد، رشته جغرافیا و آمایش شهری، استاد راهنما: دکتر موسی کمانرودی کجوری، دانشگاه تهران.
رضایی، محمدرضا (1389)، «تبیین تاب­آوری اجتماعات شهری به منظور کاهش اثرات سوانح طبیعی (زلزله) مطالعه­ی موردی: کلانشهر تهران»، رساله دکتری، دانشگاه تربیت مدرس، صص 269-1.
-رضایی، م.ر. سرائی، ح. و بسطامی­نیا، ا.، (1395)، "تبیین و تحلیل مفهوم تاب­آوری و شاخص­ها و چارچوب­های آن در سوانح طبیعی"، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران، دوره ششم، شماره اول، ص. 48-32.
-رفیعیان، م. و همکاران، (1389)،"تبیین مفهومی تاب­آوری و برنامه­ریزی و شاخص­سازی آن در مدیریت سوانح اجتماع محور"، برنامه­ریزی و آمایش فضا، مدرس علوم انسانی، دوره پانزدهم 15، شماره 4، ص. 41-19.
-سعادتی، ح.، (1393)، "تحلیل آسیب‌شناسی مکانی ترافیک در محدوده مرکزی شهر (مطالعه موردی: شهر یاسوج)، پایان‌نامه کارشناسی ارشد"، رشته جغرافیا و برنامه­ریزی شهری، دانشگاه پیام نور.
-غفاری، ع. پاشازاده، ا. و آقایی، و.، (1396)، "سنجش و اولویت­بندی تاب­آوری شهری در مقابل زلزله (نمونه موردی شهر اردبیل و مناطق چهارگانه آن)"، منبع: جغرافیا و مخاطرات محیطی، شماره 21، ص.131-121.
- بهتاش، ف. و همکاران، (1392)، "ارزیابی و تحلیل ابعاد و مؤلفه­های تاب­آوری کلان شهر تبریز"، نشریه هنرهای زیبا، معماری و شهرسازی، دوره هجدهم،  شماره 3، ص. 43-33.
-محمدی، ع. و پاشازاده، ا.، (1396)، "سنجش تاب­آوری شهری در برابر خطر وقوع زلزله مطالعه موردی: شهر اردبیل"، فصلنامه پژوهش های دانش زمین، سال هشتم، شماره 30،
ص. 126-112.
-محمدی سرین دیزج، م. و روشتی احدنژاد، م.، (1395)، "ارزیابی میزان تاب آوری کالبدی شهری در برابر مخاطره زلزله (مورد مطالعه: شهر زنجان)"،  فصلنامه تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، سال سوم، شماره 1، ص. 114-103.
-Mayunga, J.S., (2007), “Understanding and applying the concept of community disaster resilience: a capital–based approach”, Summer academy for social vulnerability and resilience building, 1, p.16.