ارزیابی وضعیت و جایگاه استان‌های ایران از منظر شاخص‌های توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری دانشگاه محقق اردبیلی

2 دانشیار، گروه برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

چکیده

حمل‌ونقل و بخصوص حمل‌ونقل جاده‌ای از ارکان اصلی توسعه کشور محسوب می‌شود. بر این اساس، تحقیق حاضر به ارزیابی وضعیت و جایگاه استان‌های ایران از منظر شاخص‌های توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای پرداخته است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی باهدف کاربردی می­باشد. جامعه آماری تحقیق 31 استان ایران در سال 1395 است. در این تحقیق با توجه به داده‌های موجود از 24 شاخص توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای در قالب چهار مؤلفه فنی و زیربنایی، حمل‌ونقل مسافر و کالا، ایمنی و ترافیک و حمل‌ونقل هوشمند استفاده‌شده است. جهت اختصاص اوزان به هر یک از شاخص‌ها از روش آنتروپی شانون استفاده شد، سپس از مدل ویکور برای رتبه‌بندی استان‌ها و ارزیابی وضعیت و جایگاه آن‌ها استفاده گردید. نتایج حاصل حاکی از آن است که استان‌های تهران، البرز، قزوین و همدان به ترتیب در رتبه‌های اول برخورداری و استان‌های کرمان، خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان در جایگاه‌های آخر برخورداری از شاخص‌های توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای قرار دارند. نتایج آزمون همبستگی پیرسون حاکی از وجود ارتباط مثبت میان جمعیت با برخورداری استان‌ها و ارتباط منفی میان مساحت و فاصله از مرکز سیاسی کشور (تهران) با برخورداری استان‌ها از شاخص‌های توسعه حمل‌ونقل جاده‌ای می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


-احدی، م. امینی، ع و رضایی، ع.، (1391)، "بررسی وضعیت ایمنی درراه‌های روستایی و تأثیر آن بر تصادفات"، فصلنامه راهور، سال 1، شماره 3، صص. 120-103.
-احمدی، ب. دادگر، م و ربیعی، س.، (1393)، "سطح‌بندی میزان توسعه‌یافتگی استان‌های کشور بر مبنای شاخص‌های حمل‌ونقل جاده‌ای با استفاده از تلفیق تکنیک‌های AHP و TOPSIS"، فصلنامه آمایش محیط، شماره 29،
صص. 97-75.
 
-اشتری، ت.، (1383)، "گام­های بایسته در حمل­ونقل
جاده­ای"، مجله ژرفنا، شماره 32، صص. 122-93.
 
-اصغری زاده، ع.، احسانی، و ولی پور، ف.، (1390)، "ارزیابی عملکرد مدیران با به‌کارگیری روش 360 درجه و تکنیک تصمیم‌گیری ویکور (مطالعه موردی پژوهشکده مهندسی جهاد کشاورزی)"، مطالعات مدیریت صنعتی،
سال نهم، شماره 23، صص. 48-21.
 
-افشاری آزاد، م و پورکی، ه.، (1391)، "ارزیابی مخاطرات محیطی و ژئومورفولوژی و نقش آن در حمل‌ونقل جاده‌ای (مطالعه موردی: گردنه الماس)"، نشریه جغرافیا و برنامه‌ریزی (دانشکده جغرافیا)، سال 16، شماره 42،
صص. 44-23.
-امانپور، س. و مودت، ا.، (1392)، "سنجش و رتبه­بندی میزان توسعه و فقر در استان خوزستان"، فصلنامه مطالعات برنامه­ریزی شهری، سال 1، شماره 1، صص. 132-113.
 
-پوراحمد، ا. و خلیجی، م.، (1393)، "قابلیت­سنجی تحلیل خدمات شهری با استفاده از تکنیک VIKOR (مطالعه موردی شهر بناب)"، مجله برنامه­ریزی فضایی. سال 4، شماره 2، صص. 16-1.
 
-پورطاهری، م. (1393)، "کاربرد روش­های تصمیم­گیری چندشاخصه در جغرافیا"، تهران: انتشارات سمت.
 
-پهلوانی، م. مهرایی بشرآبادی، ح و افشارپور، م.، (1393)، "بررسی تأثیر توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل بر رشد اقتصادی استان‌های ایران"، فصلنامه تحقیقات مدل‌سازی اقتصادی، شماره 16، صص. 132-103.
 
-پویا، ع. و علیزاده زوارم، ع.، (1393)، حل مسئله انتخاب تأمین‌کننده با استفاده از مدل ترکیبی تحلیل سلسله­مراتبی دلفی فازی- ویکور (FDAHP – VIKOR)،
پژوهش­های مدیریت منابع سازمانی، دوره 4، شماره 4، ص 48-23.
 
-ترکان، ا. و شهبازی، م.، (1389)، "بررسی چگونگی جلب مشارکت بخش خصوصی در توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل جاده‌ای"، مسائل و راهکارها، فصلنامه راهبرد. شماره 57، صص. 276-245.
 
-جباری، س. کاکاوند، ا و روشن، م. (1390). ارزیابی قابلیت انطباق‌پذیری سیستم حمل‌ونقل درون‌شهری با سیستم هوشمند در راستای افزایش ایمنی شهری، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک،
تهران: 2-3 اسفند.
-جباری، م. حسن نژاد، م و ولائی، ن. (1393)، بررسی موارد معافیت متصدی حمل‌ونقل جاده‌ای کالا و شرایط استنادی آن‌ها در کنوانسیون حمل‌ونقل بین‌المللی کالا (CMR)، فصلنامه پژوهش حقوق خصوصی. سال 2، شماره 7، صص. 72-39.
 
-جعفری نژاد، ا.، (1386)، "تأثیر شبکه‌های حمل‌ونقل بر محیط‌زیست"، ماهنامه صنعت خودرو. سال 10،
 شماره 105.
 
-حسینی، ا. احدنژاد روشتی، م. مدیری، م و کاملی فر، م.، (1392)، "ارزیابی کیفیت نواحی شهری با توجه به توزیع خدمات شهری در بحران‌های انسان‌ساخت با رویکرد پدافند غیرعامل"، نمونه موردی: نواحی شهر تهران، مجله برنامه‌ریزی فضایی. سال 3، شماره 2، صص. 100-79.
 
 
-حکمت نیا، ح. انصاری، ژ. و گیوه چی، س.، (1393)، بهینه‌سازی حمل‌ونقل درون‌شهری یزد و علل وقوع تصادفات رانندگی، پژوهش‌های جغرافیای انسانی. دوره 46، شماره 2، صص. 310-293.
 
-حکمت­نیا، ح. و موسوی، م.، (1392)، "کاربرد مدل در جغرافیا با تأکید بر برنامه­ریزی شهری و ناحیه­ای"،
تهران: انتشارات آزادپیما.
-ارجرودی، ع.، (1383)، "اهمیت و جایگاه صنعت حمل‌ونقل در ارتقا و شکوفایی اقتصاد کشور"، یازدهمین کنفرانس عمران دانشجویان سراسر کشور.
 
-رضوانی، م.، قدیری معصوم، م.، و کریمی، ه.، (1391)، "ارزیابی تأثیر حمل‌ونقل بر توسعه اجتماعی نواحی روستایی (مطالعه موردی: روستاهای حاشیه محور ارتباطی سنندج- دیواندره)"، فصلنامه برنامه‌ریزی کالبدی- فضایی، سال 1، شماره 1، صص. 62- 49.
-رضویان، محمدتقی. (1388)، "حمل‌ونقل چشم‌انداز جهانی و ایران. تهران: انتشارات طلیعه سبز.
-سادات حسینی، ح.، (1384)، "بررسی مبنای مسئولیت متصدی حمل‌ونقل جاده‌ای کالا در کنوانسیون قرارداد حمل‌ونقل بین‌المللی کالا از طریق جاده (کنوانسیون سی. ام. آر) و مقایسه آن با حقوق ایران و انگلیس"، مجله تحقیقات حقوقی. شماره 42، صص. 237-199.
 
-"سازمان راهداری و حمل‌ونقل جاده‌ای"، (1395)، وزارت راه و شهرسازی.
 
-سجاسی­قیداری، ح. پورطاهری، م. و سلیمانی، ز.، (1396)، نقش نظام حمل‌ونقل روستایی در توسعه‌یافتگی اقتصادی نواحی روستایی، (مطالعه موردی دهستان طاغنکوه شمالی)، برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دوره 21، شماره 1،
صص. 252-221.
 
-شاه‌طهماسبی، ا. شمس الهی، س.، و حیدری، ت.، (1389)، "بررسی کارایی نسبی حمل‌ونقل مسافری و باری استان‌های کشور در طول برنامه سوم و سال‌های ابتدایی برنامه چهارم"، مجله مهندسی حمل‌ونقل، سال 2، شماره 2، ص. 141-127.
 
-عابدین درکوش، س.، (1386)، "درآمدی به اقتصاد شهری. تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
 
-عباسی، م.، (1381)، "خدمات حمل‌ونقل و نقش عوامل موفقیت در شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی جاده‌ای کالا، مجله مدیرساز. سال 4، شماره 1 و 2، صص. 88- 74.
 
-غریبه، ع.، (1388)، آثار تخلف متصدی حمل‌ونقل از قرارداد حمل‌ونقل جاده‌ای داخلی و بین‌المللی کالا، دانشنامه حقوق و سیاست. شماره 12، صص. 124-99.
 
-کریمی، ه و پاشازاده، ا.، (1392)، "حمل‌ونقل روستایی، بستری اشتغال‌زا برای جوامع روستایی"، ماهنامه کار و جامعه. شماره 155، صص. 46-36.
 
-کلانتری، خ.، (1390)، "برنامه­ریزی و توسعه منطقه­ای (نظریه‌ها و تکنیک‌ها)، تهران: انتشارات خوشبین.
 
-گیوه­چی، س. حکمت نیا، ح. و رضازاده، س.، (1395)، "تحلیل تأثیر بهره‌برداری از معادن در حمل‌ونقل شهری نمونه موردی؛ شهر زرند"، فصلنامه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری چشم‌انداز زاگرس، دوره 8، شماره 27،
صص. 154- 141.
 
-مرکز آمار ایران، (1395)، "سرشماری عمومی نفوس و مسکن ایران".
 
-نظریان، ا. قادری، ا و حقیقی، ع.، (1389)، "نقش حمل‌ونقل هوایی در توسعه صنعت توریسم با تأکید بر فرودگاه بین‌المللی ارومیه"، پژوهش‌های جغرافیای انسانی، سال 2، شماره 3، صص. 44-25.
 
-نظم­فر، ح. عشقی چهاربرج، ع و منتظر، ف.، (1395)، "سنجش عدالت فضایی در پراکنش توسعه (مطالعه موردی: شهرستان‌های استان اردبیل)"، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی. سال 5، شماره 19، صص. 22-7.
 
-وظیفه دوست، م. لاله سیاه پیرانی، م. و محجوب، ا.، (1392)، "تحلیل مکانی و زمانی بلایای جوی مؤثر بر حمل‌ونقل جاده‌ای"، پژوهشنامه حمل‌ونقل. سال 10،
شماره 3، صص. 364-351.
 
-ولی بیگی، م. عبداللهی، م. و تقی پور، ع.، (1390)، "شناسایی و ارزیابی چالش‌های حمل‌ونقل پایدار جاده‌ای سازگار با زیست‌بوم در ایران"، یازدهمین کنفرانس بین‌المللی مهندسی حمل‌ونقل و ترافیک، تهران: 2-3 اسفند.
 
-ویسی ناب، ف. بابایی اقدم، ف. علی پور، خ و نیازی، چ.، (1395)، "ارزیابی و رتبه بندی سطح توسعه یافتگی آموزشی استان­های منطقه زاگرس با استفاده از مدل چند معیاره وایکور"، مطالعات برنامه‌ریزی آموزشی، دوره 5، شماره 9، صص. 29-11.
 
-Banerjee, A. Duflo, E and Qian, N., (2012), On the Road: Access to Transportation Infrastructure and Economic Growth in China. Inequality Conference in Beijing, the China.
 
-Bealing, M., (2009), Transition to Growth Transport as a Springboard for Economic Growth. Australasian Transport Research Forum (ATRF) Conference, 32nd, Auckland, New Zealand. Sciences Engineering Medicine, Vol. 32.
 
-Carr, I., (2009), “International Trade Law”. 4d edit, Routledge-Cavendish.
 
-Chinyelu, O. P., (2015), “Transportation Development in Nigeria: The Journey So Far and the Way Forward”. An Inaugural Lecture.
 
-Dulac, J., (2013), “Global Land Transport Infrastructure Requirements, Estimating road and railway infrastructure capacity and costs to 2050”. International Energy Agency, France.
 
-Huang, J. J. Tzeng, G H and His, L H., (2009), “A Revised VIKOR Model for Multiple Criteria Decision Making - The Perspective of Regret Theory”. Graduate Institute of international Business, National Taipei University Sansia, Taiwan.
 
-Hine, J., (2000), “Integration, integration, integration. Planning for sustainable and integrated transport systems in new millennium. Journal of Transport Policy, Volume 7, Number 3, pp.­176-177.
 
-Ighodaro, C., (2008), “Transport infrastructure and economic growth in Nigeria”. Journal of Research in National Development. Vol. 7. No 2. Paper Number: 155.
 
-LI, J. Wen, J and Jiang, B., (2017), “Spatial Spillover Effects of Transport Infrastructure in Chinese New Silk Road Economic Belt”. International Journal of e-Navigation and Maritime Economy, Hosting by Elsevier B. V. www.sciencedirect.com.
 
-Mathew, T V and Krishna Rao, K V., (2007), “Introduction to Transportation Engineering”.
-Miller. H. I., (2013), “Developing Context. Sensitive Livability Indicators for Transportation Planning: A Measurement Framework”. Journal of Transport Geography. Vol. 26. No. 5. pp. 51-64.
 
-OECD. (2000), “Competition Issues in Road Transport”. Competition Law & Policy. Organization de Cooperation et de Development Economies.
 
-Opricovic, S. and Tzeng, G. H., (2004), “Compromise Solution by MCDM Methods: A Comparative Analysis of vikor and topsis”. European Journal of Operational Research, 445.
 
-Purwanto, A, J., (2017), “Impact of Transport Infrastructure on International Competitiveness of Europe”. World Conference on Transport Research–WCTR, Shanghai, Transportation Research Procedia 25, pp.­2877-2888.
 
-Setra, (2012), "Goods Transport characteristics of transport modes Offer and Capacity". Transport de Marchandises.
 
-Skorobogatova, O. Kuzmina, M, I., (2017), “Transport Infrastructure Development Performance. 16th Conference on Reliability and Statistics in Transportation and Communication”, Riga, Latvia. pp. 319 – 329.
 
-The Working Group on Road Transport for the Eleventh Five Year Plan, (2007), “Government of India Planning Commission New Delhi”.
 
-Transportation Association of Canada, (2006), “Performance Measures for Road Networks: A Survey of Canadian Use”. Prepared for: Transport Canada.
 
-Vickerman, R., (2008), “Transit Investment and Economic Development. Research in Transportation Economics. Vol. 23. No. 4. pp.107-115.