بررسی رابطه علی کوتاه‌مدت و بلندمدت بین مصرف انرژی بخش حمل‌و‌نقل بین-الملل، تجارت بین‌الملل و رشد اقتصادی: مطالعه موردی کشورهای اسلامی آسیای جنوب غربی منتخب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

2 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه مازندران، مازندران، ایران

چکیده

رشد اقتصادی، تجارت بین‌الملل و مصرف انرژی بخش حمل‌ونقل بین‌الملل به عنوان سه متغیر مهم در اقتصاد هر کشور محسوب می‌شود که بررسی نحوه ارتباط آن‌ها حائز اهمیت است. این مطالعه در چارچوب مدل تصحیح خطای پانل چند متغیره (PECM) و آزمون‌های هم انباشتگی و علیت پانل به بررسی رابطه بلندمدت و کوتاه‌مدت بین سه متغیر مذکور در کشورهای اسلامی آسیای جنوب غربی منتخب از جمله ایران، در دوره زمانی 2000 تا 2017 می-پردازد. برآورد ضرایب بلندمدت با استفاده از روش حداقل مربعات معمولی تعدیل شده کامل (FMOLS) و برآورد ضرایب کوتاه‌مدت و روابط علیت با استفاده از روش گشتاور تعمیم یافته (GMM) انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که علیت دو طرفه بین رشد اقتصادی و تجارت بین‌الملل در کوتاه‌مدت و بلندمدت وجود دارد. علیت دوطرفه بین رشد اقتصادی و مصرف انرژی بخش حمل‌ونقل بین‌الملل در کوتاه‌مدت وجود داشته اما در بلندمدت یک رابطه یک طرفه از مصرف انرژی بخش حمل‌ونقل بین‌الملل به رشد اقتصادی برقرار است. علیت دوطرفه بین درجه باز بودن تجارت و مصرف انرژی بخش حمل‌ونقل بین‌الملل در کوتاه‌مدت وجود داشته اما در بلندمدت هیچ‌گونه رابطه علی بین آن‌ها وجود ندارد.

کلیدواژه‌ها


-آرمن، س.، تبعه ایزدی، ا. و حسین­پور، ف.، (1387)، "مثلث توسعه مالی، رشد اقتصادی و تجارت خارجی در ایران"، فصلنامه اقتصاد مقداری (بررسی­های اقتصادی سابق)، 3(5)، ص. 135-107.
-برقی اسگویی، م.، (1387)، "آثار آزادسازی تجاری
بر انتشار گازهای گلخانه­ای در منحنی زیست­محیطی کوزنتس"، مجله­ی تحقیقات اقتصادی، 82 (43)،
ص.21-1.
-برقی اسگویی، م. و محمدی بیلانکوهی­، ا.، (1395)، "تأثیر تجارت بر مصرف انرژی در کشورهای گروه
دی­هشت"، فصلنامه تحقیقات مدل­سازی اقتصادی،25 (7)، ص.241-217.
-بهرامی، ا. و بهبودی، د. و سلمانی بیشک، م و شکری، ا.، م.، (1398)، "تأثیر توسعه مالی و باز بودن تجارت بر انتشار دی اکسید کربن در ایران"، فصلنامه سیاست­های کلان و استراتژیک. 7 (1)، ص.­141-124.
-بهشتی، م.، معمارنژاد، ع.، ترابی، ت. و حسینی، س.، (1399)، "بررسی رابطه علیت پویا میان آزادسازی تجارت، توسعه مالی و رشد اقتصادی در منتخبی از کشورهای جهان (با رویکرد نوین بر شاخص توسعه مالی)"، فصلنامه پژوهش­های رشد و توسعه اقتصادی.
-پایتختی اوسگویی، س. آل عمران، ر. و طبقچی اکبری، ل.، (1389)، "بررسی تأثیر تجارت خارجی بر مصرف انرژی در منتخبی از کشورهای عضو سازمان اکو"، 2 (1)، ص. 25-1.
-ترابی، ت.، خواجویی­پور، ا. طریقی، س. و پاکروان، م.، (1395)، "تأثیر مصرف انرژی، رشد اقتصادی و تجارت خارجی بر انتشار گازهای گلخانه­ای در ایران"، فصلنامه مدل­سازی اقتصادی، 1(9)، ص. 84-63.
-حیدری، ح. و سعیدپور، ل.، (1391)، "تحلیل پویایی اقتصادسنجی از رابطه بین تولید ناخالص داخلی، مصرف انرژی و صادرات غیرنفتی در ایران"، فصلنامه مطالعات اقتصاد انرژی، (33)، ص.83-53.
-شاه­حسینی، س. فریدزاد، ع. و مروت، ح.، (1396)، "بررسی اثرات مقیاس، ترکیبی و فنی الگوی تجارت
بین­الملل بر انتشار کربن: مطالعه موردی منتخب کشورهای درحال­توسعه صادرکننده نفت"، فصلنامه پژوهش­نامه اقتصادی. 65(17)، ص. 176-143.
-صادق­پور، س.، (1390)، "پیش­بینی اثر آزادسازی قیمت حامل­های انرژی روی شدت انتشار آلاینده­ها"، پایان­نامه کارشناسی ارشد، گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد تبریز.
-طیبی، س. عقیلی، ف. و الله دادیان، ل.، (1397)، "آزادسازی تجارت، شوک­های نفتی و کیفیت
محیط­زیست: با کاربرد کشورهای صادرکننده و واردکننده نفت"، فصلنامه علوم محیطی، 1(16)، ص. 172-159.
-عزیزی، ع. و شریفی، ن.، (1393)، "تأثیر تجارت خارجی بر محیط­زیست ایران (مطالعه موردی دی اکسید کربن)"، بیستمین کنفرانس IIOA در براتیسلاوا.
-کاکایی، ح. دانش­زاد، ع.، نیکام، پ. دانش­زاد، ع. و
دانش­زاد، ا.، (1396)، "اثر مصرف انرژی و صنعت توریسم بر انتشار دی­اکسیدکربن"، دومین کنفرانس بین­المللی انسجام مدیریت و اقتصاد در توسعه ایران، تهران.
-لطفعلی­پور، م. فلاحی، م. و اسماعیل پورمقدم، ه.، (1393)، "تأثیر رشد اقتصادی، تجارت و توسعه مالی بر کیفیت محیط­زیست در ایران (طی دوره 2012-2011)، تحقیقات رشد و توسعه اقتصادی"، 15 (4)، ص. 61-76.
-محمدی، ح. و سخی، ف.، (1392)، "تأثیر تجارت، سرمایه­گذاری­ خارجی و توسعه انسانی بر شاخص عملکرد محیط­زیست، فصلنامه سیاست­های راهبردی و کلان"، 3 (1)، ص. 75-55.
-ملکی، ر.، (1383)، "بررسی رابطه علیت بین مصرف انرژی و تولید داخلی در ایران، مجله برنامه و بودجه"، 89، ص. 81-121.
-مهرآبی بشرآبادی، ح. جلایی اسفندآبادی، ع. باغستانی، ع. و شرافت­مند، ح.، (1389)، "تأثیر آزادسازی تجاری بر آلودگی محیط­زیست در ایران"، تحقیقات اقتصاد و توسعه کشاورزی ایران (علوم کشاورزی ایران)، 1 (41-2)،
ص. 19-11.
-میراحسنی، م.، (1396)، "وضعیت و چشم­انداز اقتصادی جهان، دفتر تحقیقات و سیاست­های پولی و بازرگانی، وزارت امور اقتصادی و دارایی- معاونت امور آموزشی"، ص. 14-1.
-هراتی، ج. تقی­زاده، ح. و امینی، ت.، (1394)،"بررسی تأثیر متغیرهای سیاسی و تجاری بر پایداری محیط­زیست، کاربرد یک الگوی پانل پویا"، مجله علمی- پژوهشی سیاست­گذاری اقتصادی. 14(7)، ص.9-8.

 

-Akif Destek, M. Balli, E and Manga, M., (2016), “the Relationship between CO2 Emission, Urbanization and Trade Openness for Selected CEECS”, Research in World Economy, Sciedu Press. 7(1), pp.52-58.
 
-Al- Mulali, Usama and Low Sheau, Ting., (2014), “Econometric Analysis of Trade, Exports, Imports, Energy Consumption and CO2 Emission in Six Regions”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, pp.484-498.
 
-Ant Weiler, W. Copeland, Brian. R and Taylor, M. Scott., (2001), “Is Free Trade Good For the Environment? American Economic Review”, 91(4), pp. 877-908.
 
-Arrow, Kenneth. Bolin, B., Costanza, R and et al., (1995), “Economic Growth, Carrying Capacity and the Environment”, Ecological Economic, 15, pp.91-95.
 
-Azhar. U. Khalil, S and Hasanian, A. M., (2007), “Environmental Effects of Trade Liberalization: A Case Study of Pakistan”, Journal of Pakistan Development Review, 46(4), pp.645-655.
 
-Ben Jebli, M and Ben Youssef, S., (2015), “Output, Renewable and non- Renewable Energy Consumption and International Trade: Evidence from a Panel of 69 Countries”, Renewable Energy, pp.799-808.
 
-Cole, M. A., Rayner, A. G.  and Bates, J. M., (1997), “The Environmental Kuznets Curve: An Empirical Analysis”, Environment and Development Economics. 2(4), pp.401-416.
 
-Cole, M. A., Elliott, R. J. R and Zhang, J., (2011), “Growth, Foreign Direct Investment and the Environment, Evidence from Chinese Cities”, Journal of Regional Science, 51, pp.121-138.
 
-Copeland, B. R and Taylor, M. S., (1994), “North – South Trade and the Environment, The Quarterly Journal of Economics", 109(3), pp.755-768.
 
-Dinda, S., (2004), “Environmental Kuznets Curve Hypothesis: ASurvey”, Ecological Economics, (49), pp.431-455.
 
-Fakhri, J. Hasanov., Brantley, Liddle. Jeyhun, Mikayilov, (2018), “The Impact of International Trade on CO2 Emissions in Oil Exporting Countries: Territory VS Consumption Emissions Accounting”, Energy Economics, 74, pp.343-350.
 
-Ferda Halicioglu., (2009), “an Econometric Study of CO2 Emissions Energy Consumption”, Income and Foreign Trade in Turkey. The Journal of Energy Policy, 37,  pp.1156-1164.
 
-Goukhan Yokel, Ali. Aovisit, Ayop and Satin, Mourat, (2018), “Impact of Economic Growth, Energy Consumption, Trade Openness and Economic Development on Carbon Emission: Empirical Evidence from Turkey”, Environmental Science and Pollution Research. 36(25), pp. 36589- 36603.
 
-Grossmann, G. M and Krueger, A. B., (1991), “Environmental Impact of a North American Free Trade Agreement”, NBER Working Paper, 3914.
 
-­Hey, J., (2009), “What Is the Role of Openness for China’s Aggregate Industrial SO2 Emission”? Astructural Analysis Based on the Divisia Decomposition Method?,  Eol. Eon., 69, pp.868-886.
 
-Jayanthakumaran, K and Liu, Y., (2012), “Openness and the Environmental Kuznets Curve: Evidence from China”, Economic Modeling, 29, pp.566-576.
 
-Kankesu. Kumaran, Jayantha and Ying, Liu., (2012), “Openness and the Environmental Kuznets Curve: Evidence from China”, Economic Modelling, 29(3), pp.566-576.
 
-Katircioglu, S. Turan., (2014), “International Tourism, Energy Consumption and Environmental Pollution: The Case of Turkey”, Renewable and Sustainable Energy Reviews, 36, pp. 180-187.
 
-Katircioglu, S. Turan, (2014), “Testing the Tourism Induced EKC Hypothesis: The Case of Singapore”, Economic Modelling, 41, pp.383-391.
 
-Saaed, A. A. J and Ali Hussain, M., (2015), “the Causal Relationship among Trade Openness, Financial Development and Economic Growth: Evidence from Kuwait”, Journal of Emerging Issues in Economics, Finance and Banking an Online International Research. 4(1), pp. 1385- 1413.
 
-Sadorsky, P., (2012), “Energy Consumption, Out put and Trade in South America, Energy Economics, (34), pp.476-488.
 
-Sadorsky, P., (2011), “Trade and Energy Consumption in the Middle East”, (33)5, pp.739-749.
 
-Saidi, S., Shahbaz, M., & Akhtar, P., (2018), “The long-run relationships between transport energy consumption, transport infrastructure, and economic growth in MENA countries”, Transportation Research Part A: Policy and Practice, 111, pp.78-95.
 
-Shahbaz, Muhammad. Tiwari, Aviral. Kumar and Muhammad, Nasir, (2013), “The Effects of Financial Development, Economic Growth, Coal Consumption and Trade Openness on CO2 E missions in South Africa”, Energy Policy, 61, pp.1452-1459.
 
-Sharif, Hossain. M. D., (2011), “Panel Estimation for CO2 Emissions, Energy Consumption, Economic Growth, Trade Openness and Unbanization of Newly Industrialized Countries”, Energy Policy. 39(11), pp.6991-6999.
-Stern, D., (2004), “Economic Growth and Energy in Cleveland”, Encyclopendia of Energy. (2), pp.35-51.
-Taskin, F and Zaim, O., (2001), “the Role of International Trade on Environmental Efficiency: A DEA Approach”, Journal of Economic Modelling, (18).
-“World Tourism Organization”, Unwto, (2007), Www.Unwto.Org.
-Yunfeng, Y and Laike, Y., (2010), “China’s Foreign Trade and Climate Change: A Cace Study of CO2 Emissions”, Energy Policy, 38, pp. 350-356.