مروری بر عوامل ایجادکننده فروچاله و تأثیر نوع خاک بر شکل گیری آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار‌، گروه مهندسی عمران‌، دانشکده عمران و معماری‌، دانشگاه ملایر‌، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده عمران و معماری، دانشگاه ملایر، ایران

چکیده

بررسی عوامل موثر بر ایجاد فروچاله ها و تاثیر نوع خاک بر شکل گیری آن در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت. فرونشست ها می توانند موجب تخریب سیستم های آبیاری و خاک های حاصلخیز کشاورزی ، خسارت به چاه ها در منطقه های فرونشست روستایی و شهری ، تغییر هیدرولوژی منطقه و ایجاد سیلاب شوند و به طور معمول خسارت‌های ناشی از فرو نشست ها و شکاف های زمین ترمیم ناپذیر پرهزینه و مخرب می باشند . پس از شناخت مکانیزم فروچاله ها و تامین داده‌ها و اطلاعات کافی از محل ، شرایط لازم جهت تجزیه و تحلیل داده ها فراهم می آید در این شرایط داده های جمع آوری شده اساس کار را برای تفسیر و شناخت شرایط و اشکال مختلف کار است که در وقوع فروچاله ها موثر هستند را فراهم می آورد.این بررسی براساس جمع آوری اطلاعات از طریق منابع اسنادی ، کتابخانه ای ، تجربی و روش تحلیل محتوا صورت گرفته است. بصورت کلی نتایج حاکی از آن است که برای کنترل این پدیده باید الگوی مصرف آب عوض شود. فاضلاب‌ها تصفیه شده و مجدداً به مصرف کشاورزی برسد. کشاورزی در بعضی نقاط متوقف شود. از کشت محصولات پرآب بر، در مناطق کم آب جلوگیری بعمل آید تمام چاه‌های غیرمجاز بسته و پلمپ شود و برداشت آب زیرزمینی در مناطقی ممنوع شود و برنامه نگهداشت ذخیره آب در دستور قرارگیرد.

کلیدواژه‌ها


-حیدری، ز. قدیمی­، م­. رضایی، ع­. و میان رشته­ای، م.، (1399)، "شناخت عوامل موثر بر پراکندگی و وقوع
فروچاله­ها با استفاده از شاخص­های کمی مورفومتریک مطالعه موردی دشت کرمانشاه"، نشریه پژوهش­های ژئومورفولوژی کمی­، شماره ۳۴­، ص. 226­-215.
- غلام صیادی، ح. انتظاری، م. کریمی، ح. حسینی راشت، م.، (1399)، "مدلسازی مولفه‌های مورفومتری فروچاله­های گچی"، فصلنامه جغرافیا و برنامه­ریزی شماره ۷۳، دوره ۲۴­، ص.256-237.
-کریمی، م. عرب، م. اسلامی، م. و روشنی، الف، (1399)، "تاثیر متقابل حفرات و سازه­های زیرزمینی و نشست سطح زمین"­، فصلنامه علوم و فنون سازندگی­، شماره ۲،
ص.42-35.
-حجه فروش نیا، ش. و برهانی، م.، (1399)، "بررسی خطر وقوع فروچاله­ها در آبخوان­های جنوب استان اصفهان با تاکید بر نقاط کارستی"­، فصلنامه جغرافیای طبیعی شماره ۴۸، دوره 12­، ص. 60-47.
-منتظریون، م. اصلانی، ف.، (1398)، "ارزیابی خطر فرونشست زمین با بکارگیری سیستم اطلاعات جغرافیایی در پهنه استان­های تهران و البرز"، فصلنامه دانش پیشگیری و مدیریت بحران­، دوره ۹ ، شماره ۱ ، ص. 48-35.
-جعفری، غ. محمدی، ه.، (1398)، "پهنه­بندی خطر
فروچاله­ها با استفاده از روش وزن شواهد مطالعه موردی داشت کبودراهنگ- فامنین"، تحلیل فضایی مخاطرات محیطی­، سال ششم، شماره 3، ص. 88 -71.
- زارعی، ج. و عطایی، ه.، (1397)، "بررسی تاثیر تغییر اقلیم و خشکسالی­های دو دهه اخیر دشت میناب و  شکستگی‌های زمین"­، سیزدهمین همایش پژوهش­های نوین در علوم و فناوری، تهران.
- مصلحی، ط. و بردلی، ر.و شریفی، س.، (1397)، "علل و عوامل بروز فروچاله­ها در دشت میناب"، چهارمین همایش علمی پژوهشی استانی «از نگاه معلم»، اردیبهشت، بندرعباس.
-صفاری، الف. جعفری، ف. توکلی صبور، م.، (1395)، "پایش فرونشست زمین و ارتباط آن با برداشت آب­های زیرزمینی مطالعه موردی دشت کرج – شهریار"، پژوهش­های ژئومورفولوژی کمی، سال پنجم، شماره 2، پیاپی 18،
ص.93 -82.
-سپهر، ع. حسینی زاده، ر. و نیکزاد، ف.، (1395)، "ارزیابی خطر فروچاله­ها بر پایه تئوری فازی و عوامل اکو ژئومورفیک­، مطالعه موردی حوضه آبریز درگز"­، وزارت علوم تحقیقات و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد.
-پورخسروانی، م.، (1394)،" بررسی و تحلیل علت فرونشست دشت­ها و اثرات آن­"، اولین کنفرانس بین المللی علوم جغرافیایی موسسه عالی علوم و فناوری خوارزمی، شیراز.
-کریمی، ح. گرایی، پ. و توکلی، م.، (1392)، "پهنه بندی خطر وقوع فروچاله با استفاده از رگرسیون چند متغیره­، مطالعه موردی فروچاله های ریزشی دشت جابر استان ایلام"، نشریه زمین شناسی­کاربردی پیشرفته شماره 4، دوره 2­، ص. 62-53. 
-کاظمی نجف آبادی، الف. و لادریان، الف.، (1390)، "بررسی انواع فروچاله­های توده گچساران عنبل و روش انسداد و تحکیم آنها"، نخستین همایش آسیایی و نهمین همایش ملی تونل، تهران.
-نظری، م­. حیدری، ز. رضایی، م.، (1390) "تاثیر خشکسالی و برداشت بی­رویه آب از منابع آب زیرزمینی در دشت­های شمال همدان بر سطح آب زیرزمینی و تشکیل فروچاله­ها"­، پانزدهمین همایش انجمن زمین شناسی ایران، دانشگاه تربیت معلم، تهران.
-ابراهیم زاده اردستانی، و خانلری، غ.، (1388)، "تلفیق مطالعات زمین شناسی مهندسی و ژئوتکنیک فیزیکی در تعیین میزان ریسک موجود به ساختگاه مخاطرات فروچاله"، اولین کنفرانس ملی مهندسی و مدیریت زیرساخت­ها پردیس دانشکده­­های فنی دانشگاه تهران.
-اوحدی گودرزی، الف.، (1386)، " تاثیر توام انحلال
نمک­های کربناتی یا سولفاتی و قابلیت رمبندگی و تشدید شکل‌گیری فروچاله­ها­"، مجله دانشکده فنی مهندسی عمران، جلد 34، شماره ۳، شماره پیاپی 48، ص. 10-1.
-محبی حسن آبادی، ی. و توسکی، ف.، (1384)، "درآمدی بر نقش فروچاله­ها در آلودگی منابع آب کارستی با نگرشی ویژه بر فروچاله­های همدان­"، کنفرانس بررسی خطرات فروچاله­ها در مناطق کارستی کرمانشاه.
-امیری، م.، (1384)، "تاثیر انحلال سنگ بستر و پمپاژ از آن در وقوع فروچاله­های همدان"­، کنفرانس بررسی خطرات
فروچاله­ها در مناطق کارستی، کرمانشاه.
-خانلری، غ.، (1384)، "روش­های مطالعه فروچاله­ها و شناخت فاکتورهای موثر و رفتار آن­ها"، کنفرانس بررسی خطرات فروچاله­ها در مناطق کارستی، کرمانشاه.
-امیری، م. نظری پوبا، ه. و مظاهری، ح.، (1383)، "علل و مکانیسم وقوع فروچاله­ها در دشت فامنین – کبودراهنگ"، تحقیقات جغرافیایی مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام سازمان جهاد کشاورزی استان همدان­­، دوره  19،  شماره  2 (پیاپی 73)­، ص. 186 – 172.
-امیری، م. و نظری پوبا، ه.، (1382)، "نشانه­های درون کارست در سنگ بستر منطقه فروچاله­های همدان"­، فصلنامه زمین شناسی مهندسی شماره ۳ دوره 1.
-­Arini, F.  Carlà1, T. Pazzi, V. DiFilippo, M., (2017), ”­Definition of sinkhole triggers and susceptibility based   hydrogeomorphological analyses” ,Environmental Earth Sciences, DOI:10.1007/s12665-017-7179-3.
-Bakhshipouri, Z., Omar, H., Yousof, Z. B., & Ghiasi, V., (2019), “An Overview of Subsurface Karst Features Associated with Geological Studies in Malaysia”.
-­Cahalan, M.D.  Milewski, A.M­., (2018), “Sinkhole formation mechanisms and geostatistical-based prediction analysis in a mantled karst terrain”, University of Georgia Department of Geology, 210 Field Street Athens, GA 30602, USA.
Doi 10.1007/s11069-011-9734-7.
-Ghiasi, V., & Najafi, F., (2022), “Investigation of liquefiable soils improvement methods. Road”,  30(110), pp.41-56.
Doi: 10.22034/road.2023.112863.
-Ghiasi, V., & nazhdghorbani, A., (2022), “An overview of the use of fly ash for soil stabilization, Road”.
Doi: 10.22034/road.2022.333556.2034.
-Ghiasi, V., & Molaei Tari, P., (2022), “Geotechnical design of landfills and solutions for their construction in different soils, Road”.
Doi: 10.22034/road.2022.324326.2020.
-Ghiasi, V. & Tavagho Hamedani, H., (2022), “A review of soil improvement with waste and recycled materials and its impact on soil parameters, Road”. 
Doi: 10.22034/road.2022.324228.2019.
-Ghiasi, V., & madah, S., (2022), “Investigation of increasing shear strength of dispersive clays using additives, Road”.
Doi: 10.22034/road.2022.324512.2023.
Ghiasi, V., & Eskandari, S., (2022), “Improvement of Alluvial Soils Using Cement Injection Method, Road”.
Doi: 10.22034/road.2022.323689.2016.
-Ghiasi, V., & Rashno, S., (2022), “An overview of chemical soil stabilization methods, Road”. 
Doi: 10.22034/road.2022.312705.1988.
-Ghiasi, V., Ghasemi, S. A. R., & Yousefi, M. (2021). Landslide susceptibility mapping through continuous fuzzification and geometric average multi-criteria decision-making approaches. Natural Hazards, 107(1), pp.795-808.
-­G.Boyer, D., (2008), “A sinkhole filter for protection of karst groundwater” Journal of Soil and Water Conservation, Journal of Soil and Water Conservation January 2008, 63 (1) 25A.
DOI: ps://doi.org/10.2489/jswc.63.1.25A.
-­Haibat, A. Jae-ho, Ch., (2019), “Risk Prediction of Sinkhole Occurrence for Different Subsurface Soil Profiles due to Leakage from Underground Sewer and Water Pipelines” Civil Engineering Dong-A University, Busan, Korea.
-­Hsieh,Sh . Shih, T.Y. Ching Hu, J. Tung, H­. Huang, M.H. Ngelier, J., (2011), “Using ifferential SAR interferometry to map land subsidence: a case study in the Pingtung Plain of SW Taiwan, Nat Hazards.
-­Shaqour, F., (1994), “Hydrogeologic role in sinkhole development in the desert of Kuwait”, Environmental Geology Vol. 23, pp.201–208.
 -Soldo,B. Mahmoudi, S. Afrasiabian, A. Durin, B., (2020),” Effect of Sinkholes on Groundwater Resources in Arid and Semi-Arid Karst Area in Abarkooh, Iran” Department of Civil Engineering, University North,  42000 Varaždin, Croatia, 31.
-Tomás, G. Herrera­, J. Delgado­, J. M,
Lopez- Sanchez­. J, Mallorquí­. J, Mulas., (2010)­, “A ground subsidence study based on Din SAR data: Calibration of soil parameters And subsidence prediction in Murcia City Spain”, Engineering Geology 111,
pp.19–30.
-Toulkeridis, T. Rodríguez, F. Arias Jiménez, N­. Baile, D.S­. Martínez, R­. Addison,A. Carreón Freyre,D. Mato,F and Díaz.C., (2016), “Causes and consequences of the Sinkhole at “El Trebol” of Quito,
Ecuador - mplications to economic damage and risk assessment”, Manuscript under review for Journal Nat. Hazards Earth Syst. Sci.