بررسی علل و عوامل سوانح ریلی ناشی از فرار قطار با محموله کالاهای خطرناک و نقش آن در وقوع سانحه (مطالعه موردی ایستگاه خیام)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه مهندسی عمران، واحد سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، سوادکوه، ایران

2 دانشجوی دکتری راه و ترابری، گروه مهندسی عمران، واحد آیت ا... آملی، دانشگاه آزاد اسلامی، آمل، ایران

3 مشهد خیابان حسابی شمالی 37 پلاک 29 واحد 5

10.22034/road.2023.359722.2082

چکیده

امروزه حمل‌ونقل ریلی به دلیل ضریب ایمنی بالا و آلودگی زیست‌محیطی مطلوب سهم عمده‌ای در جابه‌جایی بار و مسافر داشته و به‌واسطه استفاده از فناوری‌هایی نوین مانند سیستم‌های کنترل خودکار در سگنالینگ، ارتباط و کنترل قطارها ضمن افزایش سرعت سیر و ظرفیت بهره‌برداری از خطوط در حوزه ایمنی نیز تعداد سوانح ریلی کاهش‌یافته است. کشور ما از جمله کشورهای غنی از نظر منابع نفت و گاز و محصولات پتروشیمی است که نیاز به حمل این محصولات جهت مصارف داخلی و خارجی وجود دارد. از طرفی باتوجه‌به موقعیت استراتژیکی کشور که در مرکز کریدورهای شمال به جنوب و شـرق به غرب قرار گرفته است، کشورهای دارای منابع نفت و گاز هم‌جوار اغلب ناگزیر به ترانزیت نفت و گـاز صـادراتی خـود از طریق خطوط ریلی ایران هستند، لذا به‌منظور افزایش ایمنی و جلوگیری از وقوع سانحه، حمل‌ونقل کالاهای خطرنـاک از طریق ریلی باید با رعایت کلیه اصول ایمنی از قبیل رعایت قوانین تخلیه و بارگیری، انتخاب واگن‌های مناسب با شرایط حمل کالاهای خطرناک و نیز برچسب‌گذاری واگن‌ها صورت پذیرد. در این مقاله، سوانح ریلی مرتبط با فرار قطارها در جهان و به‌عنوان مطالعه موردی، سانحه و انفجار واگن‌های حمل بار در ایستگاه خیام مورد بررسی قرار گرفته و به علل و عوامل بروز این‌گونه سوانح پرداخته شده که مهم‌ترین آنها عبارتند از: عملکرد نامناسب و نقص در سیستم ترمز قطارها، تنظیم نامناسب ترمز در طی فرایند تست ترمز، عدم تناسب و همخوانی محموله‌های موجود در واگن‌های متوالی و تعویض لوکوموتیو. همچنین راهکارهایی جهت پیشگیری و ارتقای ایمنی ارائه گردیده است.

کلیدواژه‌ها