تعامل بخش حمل و نقل و رشد اقتصادی در چارچوب یک مدل تصحیح خطای برداری با متغیرهای برونزا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

2 دانشیار، دانشکده اقتصاد، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

3 دانش آموخته کارشناسی ارشد، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه خاتم، تهران، ایران

چکیده

بخش حمل‌ونقل دربرگیرنده‌ی فعالیت‌هایی است که به شکل گسترده در فرآیندهای تولید، توزیع و مصرف کالاها و خدمات مؤثر بوده و از این منظر، نقش زیربنائی در رشد اقتصادی کشورها و جوامع ایفاء می‌کند. با این وجود سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل علی رغم اثرات مثبت، ممکن است در کشورهای در حال توسعه به دلیل سوء مدیریت و نداشتن استراتژی و برنامه مناسب در توسعه زیرساخت‌ها، اثرات مطلوب و حداکثری روی توسعه و رشد اقتصادی نداشته باشد. با توجه به ماهیت سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل و هزینه بالای آن، لزوم آگاهی از رابطه میان تولید و سرمایه‌گذاری در این بخش و رشد تولید ناخالص ملی از ابعاد و زوایای مختلف اهمیت بیشتری می‌یابد. پژوهش حاضر، بر اساس یک "مدل تصحیح خطای برداری" و برآورد آن در دوره زمانی 1373 الی 1399 به بررسی این موضوع پرداخته‌است. براساس آزمون‌های انجام شده، روابط متغیرهای مورد استفاده در این الگو در قالب سه رابطه هم‌انباشتگی قابل تصریح هستند. این سه رابطه تحت سه رابطه توضیح دهنده تولید ناخالص ملی حقیقی، نرخ ارز حقیقی و سرمایه‌گذاری حقیقی در بخش حمل‌ونقل قابل بررسی هستند که به ترتیب توصیف‌کننده رفتار بخش حقیقی اقتصاد، رفتار بازار ارز و رفتار سرمایه‌گذاری در بخش حمل‌ونقل می‌باشند. با توجه به آزمون‌های خوبی برازش مدل و بنا بر نتایج به دست آمده، متغیر سرمایه‌گذاری در بخش حمل ونقل بر متغیر تولید در بلندمدت اثرگذار است و میزان این اثرگذاری به نحوی است که هر یک درصد افزایش سرمایه‌گذاری حقیقی در بخش حمل‌ونقل می‌تواند 0.09 درصد در رشد اقتصادی ایران موثر واقع شود.

کلیدواژه‌ها


-ابوالحسنی هستیانی، الف.، متقی، س.، صفارزاده، س.، (1397). واکاوی ارتباط سرمایه­گذاری در زیرساخت­های حمل­ونقل و رشد اقتصادی کشور ایران (کاربرد الگوی VAR). فصلنامه مهندسی حمل­ونقل، سال یازدهم، شماره اول، پاییز.
-اکبریان، ر.، قائدی، ع.، (1390). سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های اقتصادی و تأثیر آن بر رشد اقتصادی. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال اول، شماره سوم، تابستان.
-رضایی ارجرودی، ع.، تسبیحی، الف.، (1386). ارائه مدل ارتباطی توسعه حمل‌ونقل و رشد اقتصادی در ایران بر مبنای الگوی رگرسیون­ برداری. فصلنامه پژوهش‌های اقتصادی، سال ششم، شماره دوم، تابستان.
-خاکساری، علی (1395). تخمین مدل تأثیر توسعه­ی حمل­ونقل ریلی بر رشد اقتصادی کشور از سال 1350 تا 1389. پژوهشنامه­ی حمل­ونقل، سال سیزدهم، شماره دوم. 113-101.
-سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای معاونت برنامه‌ریزی، آمار تردد وسایل نقلیه باری و مسافری از مرزهای کشور 1392 و 1393.
-سازمان راهداری و حمل ونقل جاده‌ای معاونت برنامه‌ریزی، خلاصه گزارش کالاهای عبوری ازکشور طی نه ماهه 1393 و1392.
-سالنامه آمار حمل ونقل ریلی کشور در سال 1392 و 1393، دفتر فن­آوری ارتباطات و اطلاعات، راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران.
-سوری، ع.، (1390). اقتصادسنجی همراه با کاربرد نرم‌افزارEviews. انتشارات فرهنگ‌شناسی، چاپ اول.
-سیف­الدین، الف.، اسماعیل­زاده، م.، (1395). تحلیل تکاملی پیامدهای توسعه­ی صنعت حمل­ونقل بر اقتصاد کشور بر اساس بلوک­های توسعه به کمک روش هم­جمعی. فصلنامه مجلس و راهبرد، سال بیست و سوم، شماره­ی 88، زمستان.
-گجراتی، د.، (1389). مبانی اقتصادسنجی. ترجمه حمید ابریشمی، چاپ هشتم، جلد دوم.
-سازمان بنادر و دریانوردی، دفتر فن‌آوری اطلاعات، ماهنامه آمار عملیات آذر 1393 و1392.
-شریفی، ن.، (1390). جایگاه حمل‌ونقل و تاثیر آن بر دیگر بخش­های اقتصاد کشور: یک تحلیل داده-ستانده. فصلنامه پژوهش‌های رشد و توسعه اقتصادی، سال دوم، شماره پنجم، زمستان.
-متفکر آزاد، م.، غلامی، ل.، (1391). بررسی علیت متقابل بین مصرف انرژی و رشد اقتصادی در بخش حمل ونقل ایران. یازدهمین کنفرانس بین­المللی مهندسی حمل ونقل و ترافیک.
-مجدزاده طباطبایی، ش.، نعمت‌اللهی، ف.، (1389). تأثیر رشد مخارج دولتی بر رشد اقتصادی مطالعه موردی اقتصاد ایران. فصلنامه پژوهش‌ها و سیاست‌های اقتصادی، سال هفدهم، شماره53، بهار.
-مرکزآمارایران، سرشماری1390.
-نوفرستی، م.، (1389). ریشه واحد وهم‌جمعی در اقتصادسنجی. مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
-Aschaur,D.A. (1989). Is public expenditure productive? Journal of Monetary Economics, 23.
-Bazzazan, F. (2005). Analyzing the Role of Transportation in Iran’s Economy. The Journal of Planning and Budgeting, 10(5), 53-78.
-Berechman, J. (2001) .Transport Investment and Economic Development, Is Therea Link? Paper Preshkented at the ECMT Round Table 119, ECMT, Paris.
-Calderon,Cesar. Serven, Luis. (2004). The Effect of Infrastructure Development on Growth and Income Distribution.
-Devarajan et al., (1996). the composition of public expenditure and economic growth. Journal of Monetary Economics, 37, PP.313-344
-Diamond, J. (1989). Government expenditure growth: an empirical investigation. IMF Working Paper, May, 15.
-Emranul Haqe, M and Dong Heon Kim. (2003). Public investment in transportation and communication and growth: A dynamic panel approach. Center for growth and business cycleresearch, The University of Manchester.
-Esterly, W and Rebelo, S. (1993). Fiscal policy and economic growth: An empirical investigation. Journal of Monetary Economics, 32, 417-458.
-Esfahani, H. S., & Ramirez, M. T. (2003). Institutions, infrastructure and economic growth. Journal of Development Economics, 70, 443-477.
-Gramlich, E. M. (1994). Infrastructure investment: a review essay. Journal of Economic Literature, 32, 1176-1196.