تحلیل راهبردهای حمل‌ونقل پایدار شهری (مطالعه موردی: کلان‌شهر اهواز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، عضو باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، کارشناس سازمان تاکسیرانی شهرداری کلان‌شهر اهواز، اهواز، ایران

2 کارشناس ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

چکیده

امروزه یکی از مهم­ترین چالش­های پیش روی کلان‌شهرهای ایران مسئله حمل‌ونقل درون‌شهری است. از سوی دیگر، یکی از مهم­ترین دغدغه­های مدیریت کلان‌شهری در شهر اهواز، مدیریت حمل‌ونقل است. در همین ارتباط، زمینه ایجاد و توسعه حمل‌ونقل پایدار در این شهر می‌تواند باعث مؤثرترین ابزار هدایت توسعه شهر، شکل‌دهی به محیط و ارتقای کیفیت زندگی شهری شود. در این پژوهش از رهیافت تلفیقی SWOT- ANP جهت تعیین مناسب‌ترین راهبرد برای دستیابی به حمل‌ونقل پایدار شهری استفاده شده است. از آنجائی که مدل سوآت عوامل تحلیل را به صورت درونی (نقاط قوت و نقاط ضعف) و بیرونی (فرصت‌ها و تهدیدها) طبقه­بندی می‌کند و نتایج آن اغلب فقط لیست ناقصی از عوامل درونی و بیرونی است، برای همین نمی‌تواند به طور جامع فرآیند تصمیم‌گیری استراتژیک را ارزیابی کند. از این رو در این پژوهش، جهت رفع نواقص مدل SWOT از تکنیک ANP استفاده شده است. در واقع فرآیند تحلیل شبکه بین نقاط قوت، ضعف، فرصت‌ها و تهدیدها وابستگی برقرار می‌کند. مقاله حاضر، از لحاظ هدف به روش کاربردی و از حیث شیوه مطالعه به روش توصیفی - تحلیلی شکل گرفته است. رویکرد حاکم بر این پژوهش از نوع پیمایشی با استفادهازفرایندمصاحبهوپرس‌وجوازمسئولین، کارشناسان و صاحب‌نظران و تهیه پرسشنامه و چارچوب نظری نیز با استفاده از روش اسنادی انجام شده است. بر اساس نتایج تحقیق، مناسب‌ترین راهبرد برای توسعه حمل‌ونقل و دستیابی به حمل‌ونقل پایدار کلان‌شهر اهواز، راهبرد محافظه‌کارانه (WO) با وزن 498/0 می­باشد. ضمن اینکه راهبرد تهاجمی (SO) با وزن 469/0 به عنوان راهبرد جایگزین مطرح است.
 
 
 

کلیدواژه‌ها


-    احمدی، م.، و محرم نژاد، ن.، (۱۳۸۵)، "مدیریت پایدار حمل و نقل شهری و راهکارهای آن"، تهران، سومین کنفرانس منطقه­ای مدیریت ترافیک.
-    استادی جعفری، م. و حیدری می­آبادی، ح. ر. (1390)، "ارزیابی حمل و نقل پایدار ملی با استفاده از مدل شاخص مبنا"، یازدهمین کنفرانس بین المللی مهندسی حمل و نقل و ترافیک، معاونت حمل و نقل و ترافیک، تهران، ایران.
 
-    استادی جعفری، م. و رصافی، ا. ع.، (1392)، "ارزیابی سیاست های توسعه پایدار در بخش حمل و نقل شهری با استفاده از مدل های سیستم پویایی مطالعه موردی: شهر مشهد"، دو فصلنامه مدیریت شهری، شماره 31، سازمان شهرداری­ها و دهیاری­های کشور، صص. 294-281.
 
-    اسماعیل پوراشکاء، ر.، رمضانیان، م.ر.، و نبی زاده، س.، (1393)، "ارزیابی پایداری سیستم های حمل و نقل شهری (مطالعه موردی: شهر رشت)"، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، دوره 2، شماره 8، انجمن علمی اقتصاد شهری ایران، صص. 30-17.
 
-    امانپور، س.، نعمتی، م.، و علی زاده، ه.، (1393)، "ارزیابی و اولویت سنجی شاخص های پایداری حمل و نقل شهری با استفاده از منطق فازی (نمونه موردی: شهر اهواز)"، فصلنامه فضای جغرافیایی، دوره 14، شماره 47، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهر، صص. 231-213.
 
-    باباغیبی ازغندی، ع.، (1389)، "آینده پژوهی؛ رهیافتی نو در مدیریت جامع حمل و نقل شهری"، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، دوره 5، شماره 16، دانشگاه علوم انظامی امین، صص. 100-77.
 
-    بختیاری، پ.، استادی جعفری، م.، کرمرودی، م. و حبیبیان، م.، (1388)، "جایگاه انرژی­های تجدیدپذیر در نظریه حمل و نقل پایدار مسافر"، فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، دوره 4، شماره 12، دانشگاه علوم انظامی امین،
صص. 96-77.  
 
-    بشردوست، ا.، شجاعی، م. ر.، و منصوری، م.، (1390)، "برنامه­ریزی کمی راهبردی و ارائه راهکارهای بهبود جایگاه علامت تجاری با استفاده از ماتریس QSPM"، فصلنامه توسعه تکنولوژی صنعتی، دوره 9، شماره 17، پژوهشکده توسعه تکنولوژی تهران، صص. 94-83.
 
-    حاتمی­نژاد، ح.، و اشرافی، ی.، (1388)، "دوچرخه و نقش آن در حمل و نقل پایدار شهری نمونه موردی: شهر بناب"، مجله پژوهش های جغرافیای انسانی، دوره 42، شماره 70، دانشکده جغرافیا دانشگاه تهران، صص. 63-45.
 
-    حکمت­نیا، ح.، (1390)، "نقش برنامه ریزی حمل و نقل بر اصلاح بافت کالبدی منطقه 8 تهران با استفاده از الگوی تحلیل SWOT"، مجله مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، سال سوم، شماره 10، معاونت پژوهشی و فناوری دانشگاه اصفهان، صص. 110-95.
 
-    رهنمایی، م. ت.، پوراحمد، الف.، و اشرفی، ی.، (1390)، "ارزیابی قابلیت­های توسعه شهری مراغه با استفاده از مدل ترکیبی SWOT- ANP"، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 9، شماره 24، پاییز 1390، دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص. 100-77.
 
-    زیاری، ک. الف.، منوچهری میاندواب، ای.، محمدپور، ص. و ابراهیم پور، الف.، (1390)، "ارزیابی سیستم حمل و نقل عمومی (BRT) شهر تبریز با استفاده از رویکرد تحلیل عوامل استراتژیک (SWOT)"، دو فصلنامه مدیریت شهری، دوره 9، شماره 27، سازمان شهرداری­ها و
دهیاری­های کشور، صص. 98-79.
 
-    سلطانی، ع.، (1393)، "تحلیلی بر جایگاه حمل و نقل پایدار در برنامه‌های عمرانی شهرداری‌ها (مطالعه موردی شهرداری شیراز)"، مجله پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 5، شماره 16، دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت،
صص. 18-1.
 
-    صفایی­پور، م. و روزبه، ح.، (1392)، "هویت و توسعه پایدار محله ای در شهر شیراز مورد: محله­ی فخرآباد"، فصلنامه جغرافیا و توسعه، دوره 11شماره 31، دانشگاه سیستان و بلوچستان، صص. 120-107.
 
-    طبیبی، م.، فتحیان، م. و موسوی اشکوری، ش. (1386)،"برنامه ریزی راهبردی توسعه سیستم­های حمل و نقل هوشمند جاده­ای کشور"، فصلنامه پژوهشنامه حمل و نقل، دوره 4، شماره 4، دانشگاه علم و صنعت ایران،
صص. 306-291.
 
-   عامری، م.، عباسپور، م.، کاظمی، ر.الف. و زاهد، ف.، (1390)، "ارایه الگویی جهت جلب مشارکت مردم در طرح­های توسعه پایدار حمل و نقل زمینی"، مجله علوم و تکنولوژی محیط زیست، دوره 13، شماره 2، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، صص. 79-67.
 
-    Awasthi, A., Chauhan, S. S (2011) "Using AHP and Dempster–Shafer theory for evaluating sustainable transport solutions", Environmental Modelling & Software, Vol. 26, No.6, pp. 787-796.
 
-    Haughton, G and Hunter, C. (2005) "Sustainable Cities", Published in the Taylor & Francis e-Library, pp. 1-357.
 
-    Hugh, B. (2000) "Sustainable communities: The potential for eco-neighborhoods", Earthscan Publication Ltd, London,
pp.1-305.
 
-    Jeon, C. M., Amekudzi, A. A., Guensler, R. L (2013) "Sustainability assessment at the transportation planning level: Performance measures and indexes", Transport Policy, vol. 25, pp. 10-21.
 
-    Richardson, B. C (2005) "Sustainable transport: analysis frameworks", Journal of Transport Geography, Vol. 13, No. 1,
pp. 29-39.
 
-    Chakhtoura, C., Pojani, D (2016) "Indicator-based evaluation of sustainable transport plans: A framework for Paris and other large cities", Transport Policy, Vol. 50, pp. 15-28.